PODSTAWOWE ZABIEGI
RESUSCYTACJI KRĄŻENIOWO-ODDECHOWEJ
W RATOWNICTWIE WODNYM
NA
PODSTAWIE WYTYCZNYCH POLSKIEJ RADY RESUSCYTACJI 2005
Sekwencja działań w trakcie
podstawowych zabiegów resuscytacyjnych, po epizodzie tonięcia:
1.
Zapewniamy bezpieczeństwo prowadzenia akcji.
2.
Sprawdzamy czy ratowany jest przytomny:
potrząsamy
delikatnie za barki osoby poszkodowanej (przy braku
ewidentnych uszkodzeń tułowia) i zadajemy pytanie: “czy Pan / Pani mnie
słyszy?”.
3.
Jeśli osoba poszkodowana jest przytomna:
·
układamy ją w pozycji bezpiecznej, o ile nie ma urazów
wykluczających takie ułożenie,
·
pozostawiamy ją w pozycji zastanej, jeśli zauważamy
urazy ciała wykluczające ułożenie w pozycji bezpiecznej lub
podejrzewamy uraz kręgosłupa w dowolnym jego odcinku.
4.
Jeśli osoba jest nieprzytomna – układamy ja w pozycji na plecach i dokonujemy kontroli
zawartości jamy ustnej. W przypadku zauważenia ciał obcych
przeprowadzamy toaletę jamy ustnej.
5.
Udrażniamy drogi oddechowe:
udrożnienie dróg
oddechowych dokonujemy poprzez odchylenie głowy ratowanego w tył z
jednoczesnym uniesieniem żuchwy lub w przypadku podejrzenia uszkodzenia
kręgosłupa w odcinku szyjnym poprzez wysuniecie zębów
żuchwy przed zęby szczęki (zabiegi te spowodują uniesienie
się języka z tylnej ściany gardła, a co za tym idzie
umożliwią prawidłowe wtłoczenie powietrza do płuc).
6.
Przystępujemy do kontroli oddechu:
zbliżamy
policzek do ust osoby poszkodowanej i staramy się wyczuć powiew
oddechu na swoim policzku, usłyszeć szmery oddechowe lub
zauważyć unoszącą się klatkę piersiowa.
Czynnościom tym poświęcamy maksymalnie 10 sekund.
7.
Jeśli ratowany oddycha – układamy go w pozycji zgodnie z pkt.3. a następnie na
bieżąco kontrolujemy czynności ważnych dla życia
układów (oddechowego i krążenia), podejmując w razie
potrzeby odpowiednie działania.
8.
Jeśli ratowany nie oddycha – podajemy pięć skutecznych oddechów:
w
zależności od możliwości stosujemy jedna z metod:
usta-usta, usta-nos, usta-usta i nos, z użyciem maski lub worka
resuscytacyjnego. O skuteczności podawanych oddechów świadczyć
będzie widocznie unosząca się klatka piersiowa osoby
poszkodowanej. W chwili, gdy oddech nie jest skuteczny, ponownie kontrolujemy
zawartość jamy ustnej (przeprowadzamy toaletę), udrażniamy
drogi oddechowe i ponawiamy próbę wykonania oddechu. Wykonujemy maksymalnie 5 takich prób. Jeśli żadna z nich nie okaże się skuteczna, przystepujemy do ucisnieć klatki piersiowej (w ilości i zgodnie z techniką opisaną poniżej) bez przeprowadzania czynności kontroli tętna. Ponownie kontrolujemy
zawartość jamy ustnej (przeprowadzamy toaletę), udrażniamy
drogi oddechowe i ponawiamy próbę wykonania oddechu.
9.
Przystępujemy do kontroli
krążenia:
kontrolę tętna
przeprowadzamy na tętnicach szyjnych, poświęcając temu
maksymalnie 10 sekund. U niemowląt kontrolę tętna przeprowadzamy na
tętnicy ramiennej.
10. Jeśli ratowany ma zachowane krążenie – prowadzimy sztuczne oddychanie, wtłaczając w
zależności od możliwości:
·
powietrze lub tlen medyczy w objętości oddechowej 6-7 ml/kg
masy ciała ratowanego, tak by klatka piersiowa widocznie się
uniosła.
U dorosłych
oddech podajemy powoli, tj. przez około 1 sekundę, z
częstotliwością około 10 oddechów na minutę. U dzieci
oddech podajemy powoli, tj. przez około
1-1,5 sekundy, z częstotliwością 12-20 oddechów na
minutę (częstotliwość zależnie od wieku dziecka dobiera ratownik).
Uwaga! Częstotliwości te dotyczą jedynie prowadzenia zastępczego oddechu, bez wykonywania pośredniego masażu serca. Podczas pełnej resuscytacji krążeniowo - oddechowej każdy kolejny oddech podajemy zaraz po opuszczeniu się klatki piersiowej osoby ratowanej.
Kontynuujemy sztuczną
wentylację dopóki ratowany nie podejmie własnego oddychania.
Mniej więcej co
minutę sprawdzamy tętno ratowanego, przeznaczając na to
maksymalnie 10 sekund.
11. Jeśli nie wyczuwamy tętna u ratowanego – przystępujemy do pośredniego masażu serca (pełnej
resuscytacji krążeniowo-oddechowej):
U osób dorosłych wykonujemy sztuczną wentylację i uciśnięcia klatki piersiowej w
stosunku 2:30, bez względu na ilość ratowników prowadzących
akcję.
U dzieci wykonujemy sztuczną wentylację i uciśnięcia klatki
piersiowej w stosunku 2:15, bez względu na ilość ratowników prowadzących akcję. Dopuszczalne jest, by ratownik prowadzący zabiegi RKO samodzielnie, prowadził je w stosunku 2 oddechy : 30 uciśnięć.
Pośredni masaż serca prowadzimy z częstotliwością uciśnieć - 100 razy na
minutę. Głębokość uciśnięć u
osoby dorosłej wynosi 4-5 cm, a u dzieci 1/3 głębokości
klatki piersiowej.
Uciśnięcia
wykonujemy nasadą ręki po stronie dłoniowej, uciskając środek dolnej połowy mostka. Palce powinny
być odgięte lub splecione tak, by nie przylegały do powierzchni
klatki piersiowej. Ratownik opada na klatkę piersiowa ratowanego ciężarem
własnego ciała. Należy pamiętać, by w trakcie
wykonywanego masażu nie zginać łokci, nie odrywać rąk
od mostka w chwili zwolnienia ucisku, a ucisk wykonywać prostopadle do
podłoża. Ucisk i zwolnienie ucisku powinny trwać jednakowo
długo.
12. Resuscytację prowadzimy do czasu:
·
powrotu spontanicznego oddechu /
krążenia,
·
nadejścia pomocy lekarskiej i przejęcia
przez nią resuscytacji,
·
fizycznego wyczerpania ratownika.
13. Gdy zauważymy oznaki zachowanego krążenia (ratowany poruszy się, zacznie kaszleć lub oddychać) przystępujemy do kontroli krążenia.
14. Jeśli tętno jest wyczuwalne - przystępujemy
do kontroli oddechu.
15. Jeśli ratowany oddycha – układamy go
w pozycji zgodnie z pkt.3.
16. Jeśli ratowany nie oddycha – prowadzimy
sztuczne oddychanie zgodnie z pkt.10.
17. Jeśli ratownik nie wyczuwa tętna u ratowanego – kontynuujemy pełną resuscytację
krążeniowo-oddechową.
Kiedy
wezwać pomoc?
W
obecnych czasach większość osób dysponuje własnym telefonem
komórkowym (numer ratunkowy 112), wiec problem z wezwaniem pomocy
teoretycznie występuje niezwykle rzadko. Jeśli ratownik nie jest sam
w miejscu wypadku, powinien podjąć zabiegi resuscytacyjne, a pomoc
powinna być wezwana natychmiast przez drugiego ratownika lub
inną osobę. W hipotetycznej sytuacji, gdy ratownik jest sam w miejscu
wypadku i nie może liczyć na wsparcie innych osób, powinien
prowadzić zabiegi resuscytacyjne przez około 1 minutę, po
czym wezwać pomoc telefonicznie lub udać się po nią,
wracając jak najszybciej by kontynuować resuscytację.
UWAGI:
Przedstawione
powyżej procedury prowadzenia zabiegów resuscytacyjnych dotyczą
ratowania osób dorosłych oraz dzieci i niemowląt, u których doszło do epizodu tonięcia. Za dziecko
uważa się osoby miedzy 1 rokiem życia a okresem pokwitania. Ponieważ pediatryczne przyczyny zatrzymania krążenia utrzymują się aż do wczesnej dojrzałości, nie okresla się jasnej granicy wiekowej pomiędzy pacjentem pediatrycznym i dorosłym. Jeśli ratownik jest przekonany, że pacjentem nie jest osoba dorosła, powinien użyć wytycznych dla pacjenta pediatrycznego. Niemowlęciem
jest osoba poniżej 1 roku życia. Procedury resuscytacji noworodków
zostały pominięte celowo, ze względu na znikomą ilość
przypadków podejmowania przez ratowników wodnych takich zabiegów.
Opracowanie: Instruktor WOPR Rafał
Rychlewski
Zdjęcia: Zuzanna Krawczyk