PODSTAWOWE ZABIEGI

RESUSCYTACJI KRĄŻENIOWO-ODDECHOWEJ

W RATOWNICTWIE WODNYM

NA PODSTAWIE WYTYCZNYCH POLSKIEJ RADY RESUSCYTACJI 2005

Sekwencja działań w trakcie podstawowych zabiegów resuscytacyjnych, po epizodzie tonięcia:

1. Zapewniamy bezpieczeństwo prowadzenia akcji.

2. Sprawdzamy czy ratowany jest przytomny:

potrząsamy delikatnie za barki osoby poszkodowanej (przy braku ewidentnych uszkodzeń tułowia) i zadajemy pytanie: “czy Pan / Pani mnie słyszy?”.

3. Jeśli osoba poszkodowana jest przytomna:

· układamy ją w pozycji bezpiecznej, o ile nie ma urazów wykluczających takie ułożenie,

· pozostawiamy ją w pozycji zastanej, jeśli zauważamy urazy ciała wykluczające ułożenie w pozycji bezpiecznej lub podejrzewamy uraz kręgosłupa w dowolnym jego odcinku.

4. Jeśli osoba jest nieprzytomna – układamy ja w pozycji na plecach i dokonujemy kontroli zawartości jamy ustnej. W przypadku zauważenia ciał obcych przeprowadzamy toaletę jamy ustnej.

5. Udrażniamy drogi oddechowe:

udrożnienie dróg oddechowych dokonujemy poprzez odchylenie głowy ratowanego w tył z jednoczesnym uniesieniem żuchwy lub w przypadku podejrzenia uszkodzenia kręgosłupa w odcinku szyjnym poprzez wysuniecie zębów żuchwy przed zęby szczęki (zabiegi te spowodują uniesienie się języka z tylnej ściany gardła, a co za tym idzie umożliwią prawidłowe wtłoczenie powietrza do płuc).

6. Przystępujemy do kontroli oddechu:

zbliżamy policzek do ust osoby poszkodowanej i staramy się wyczuć powiew oddechu na swoim policzku, usłyszeć szmery oddechowe lub zauważyć unoszącą się klatkę piersiowa. Czynnościom tym poświęcamy maksymalnie 10 sekund.

7. Jeśli ratowany oddycha – układamy go w pozycji zgodnie z pkt.3. a następnie na bieżąco kontrolujemy czynności ważnych dla życia układów (oddechowego i krążenia), podejmując w razie potrzeby odpowiednie działania.

8. Jeśli ratowany nie oddycha – podajemy pięć skutecznych oddechów:

w zależności od możliwości stosujemy jedna z metod: usta-usta, usta-nos, usta-usta i nos, z użyciem maski lub worka resuscytacyjnego. O skuteczności podawanych oddechów świadczyć będzie widocznie unosząca się klatka piersiowa osoby poszkodowanej. W chwili, gdy oddech nie jest skuteczny, ponownie kontrolujemy zawartość jamy ustnej (przeprowadzamy toaletę), udrażniamy drogi oddechowe i ponawiamy próbę wykonania oddechu. Wykonujemy maksymalnie 5 takich prób. Jeśli żadna z nich nie okaże się skuteczna, przystepujemy do ucisnieć klatki piersiowej (w ilości i zgodnie z techniką opisaną poniżej) bez przeprowadzania czynności kontroli tętna. Ponownie kontrolujemy zawartość jamy ustnej (przeprowadzamy toaletę), udrażniamy drogi oddechowe i ponawiamy próbę wykonania oddechu.

9. Przystępujemy do kontroli krążenia:

kontrolę tętna przeprowadzamy na tętnicach szyjnych, poświęcając temu maksymalnie 10 sekund. U niemowląt kontrolę tętna przeprowadzamy na tętnicy ramiennej.

10. Jeśli ratowany ma zachowane krążenie – prowadzimy sztuczne oddychanie, wtłaczając w zależności od możliwości:

· powietrze lub tlen medyczy w objętości oddechowej 6-7 ml/kg masy ciała ratowanego, tak by klatka piersiowa widocznie się uniosła.

U dorosłych oddech podajemy powoli, tj. przez około 1 sekundę, z częstotliwością około 10 oddechów na minutę. U dzieci oddech podajemy powoli, tj. przez około 1-1,5 sekundy, z częstotliwością 12-20 oddechów na minutę (częstotliwość zależnie od wieku dziecka dobiera ratownik).
Uwaga! Częstotliwości te dotyczą jedynie prowadzenia zastępczego oddechu, bez wykonywania pośredniego masażu serca. Podczas pełnej resuscytacji krążeniowo - oddechowej każdy kolejny oddech podajemy zaraz po opuszczeniu się klatki piersiowej osoby ratowanej.

Kontynuujemy sztuczną wentylację dopóki ratowany nie podejmie własnego oddychania.

Mniej więcej co minutę sprawdzamy tętno ratowanego, przeznaczając na to maksymalnie 10 sekund.

11. Jeśli nie wyczuwamy tętna u ratowanego – przystępujemy do pośredniego masażu serca (pełnej resuscytacji krążeniowo-oddechowej):

U osób dorosłych wykonujemy sztuczną wentylację i uciśnięcia klatki piersiowej w stosunku 2:30, bez względu na ilość ratowników prowadzących akcję.

U dzieci wykonujemy sztuczną wentylację i uciśnięcia klatki piersiowej w stosunku 2:15, bez względu na ilość ratowników prowadzących akcję. Dopuszczalne jest, by ratownik prowadzący zabiegi RKO samodzielnie, prowadził je w stosunku 2 oddechy : 30 uciśnięć.

Pośredni masaż serca prowadzimy z częstotliwością uciśnieć - 100 razy na minutę. Głębokość uciśnięć u osoby dorosłej wynosi 4-5 cm, a u dzieci 1/3 głębokości klatki piersiowej.

Uciśnięcia wykonujemy nasadą ręki po stronie dłoniowej, uciskając środek dolnej połowy mostka. Palce powinny być odgięte lub splecione tak, by nie przylegały do powierzchni klatki piersiowej. Ratownik opada na klatkę piersiowa ratowanego ciężarem własnego ciała. Należy pamiętać, by w trakcie wykonywanego masażu nie zginać łokci, nie odrywać rąk od mostka w chwili zwolnienia ucisku, a ucisk wykonywać prostopadle do podłoża. Ucisk i zwolnienie ucisku powinny trwać jednakowo długo.

12. Resuscytację prowadzimy do czasu:

· powrotu spontanicznego oddechu / krążenia,

· nadejścia pomocy lekarskiej i przejęcia przez nią resuscytacji,

· fizycznego wyczerpania ratownika.

13. Gdy zauważymy oznaki zachowanego krążenia (ratowany poruszy się, zacznie kaszleć lub oddychać) przystępujemy do kontroli krążenia.

14. Jeśli tętno jest wyczuwalne - przystępujemy do kontroli oddechu.

15. Jeśli ratowany oddycha – układamy go w pozycji zgodnie z pkt.3.

16. Jeśli ratowany nie oddycha – prowadzimy sztuczne oddychanie zgodnie z pkt.10.

17. Jeśli ratownik nie wyczuwa tętna u ratowanego – kontynuujemy pełną resuscytację krążeniowo-oddechową.

Kiedy wezwać pomoc?

W obecnych czasach większość osób dysponuje własnym telefonem komórkowym (numer ratunkowy 112), wiec problem z wezwaniem pomocy teoretycznie występuje niezwykle rzadko. Jeśli ratownik nie jest sam w miejscu wypadku, powinien podjąć zabiegi resuscytacyjne, a pomoc powinna być wezwana natychmiast przez drugiego ratownika lub inną osobę. W hipotetycznej sytuacji, gdy ratownik jest sam w miejscu wypadku i nie może liczyć na wsparcie innych osób, powinien prowadzić zabiegi resuscytacyjne przez około 1 minutę, po czym wezwać pomoc telefonicznie lub udać się po nią, wracając jak najszybciej by kontynuować resuscytację.

UWAGI:

Przedstawione powyżej procedury prowadzenia zabiegów resuscytacyjnych dotyczą ratowania osób dorosłych oraz dzieci i niemowląt, u których doszło do epizodu tonięcia. Za dziecko uważa się osoby miedzy 1 rokiem życia a okresem pokwitania. Ponieważ pediatryczne przyczyny zatrzymania krążenia utrzymują się aż do wczesnej dojrzałości, nie okresla się jasnej granicy wiekowej pomiędzy pacjentem pediatrycznym i dorosłym. Jeśli ratownik jest przekonany, że pacjentem nie jest osoba dorosła, powinien użyć wytycznych dla pacjenta pediatrycznego. Niemowlęciem jest osoba poniżej 1 roku życia. Procedury resuscytacji noworodków zostały pominięte celowo, ze względu na znikomą ilość przypadków podejmowania przez ratowników wodnych takich zabiegów.

Opracowanie: Instruktor WOPR Rafał Rychlewski

Zdjęcia: Zuzanna Krawczyk